مرکز مشاوره فردوس(کلینیک روانشناسی فردوس)طرف قراردادفولادمبارکه

                               روانشناسی شادی و عوامل موثر بر شادمانی

محمود نصوحی- کارشناس ارشد روانشناسی

  در جهان سرور و شادمانی و غم و اندوه ،مانند تاریکی و روشنی ، شب و روز و سرما و گرما بدنبال یکدیگرند .لیکن شادی هرگز معدوم شدنی نیست . شادمانی احساسی است که همه ما آن را می خواهیم ،اما تعداد کمی از مابه آن دست می بابیم نشانه مشخصه چنین احساسی قدر دانی ، آرامش درونی ، احساس رضایت و علاقه به خود و دیگران است . عادی ترین حالت ذهنی ما حالت خشنودی و شادی است .دنیا پر از آدمهای افسرده ای است که همه عمرشان را در غم واندوه می گذرانند وبرعکس گروهی ، تمام زندگی را بدون هیچ دغدغه و با سرور و خوشحالی به سر می برند . پس این خود ما هستیم که بر کیفیت زندگی خویش تاثیر می گذاریم و بر اساس تصویری که در ذهن خود داریم شاد یا غمگین می شویم و بر حسب ارزش و اعتباری که برای خود قائلیم ، سهم خود را ازشادیها و موفقیتها می گیریم.

تحقیقات نشان داده است که شادی ،صرفنظر ازچگونگی کسب آن می تواند سلامت جسمانی را بهبود بخشد . افرادی که شاد هستند احساس امنیت بیشتری می کنند ، آسان تر تصمیم می گیرند ، دارای روحیة مشارکتی بیشتری هستند و نسبت به کسانی که با آنها زندگی می کنند بیشتر احساس رضایت می کنند . شادی فعالیت فرد را بر می انگیزد ، برآگاهی او می افزاید ، خلاقیت وی را تقویت می کند و ایجاد روابط اجتماعی را تسهیل می کند . شادی همچنین مشارکت سیاسی را رونق می بخشد و موجب حفظ سلامتی و تا حدودی طول عمر افراد می شود . ازسوی دیگرشادی نقطه مقابل افسردگی است. پژوهشهای زیادی نشان داده اند که افسردگی با ضعف سیستم ایمنی بدن ارتباط دارد .لذا فقدان افسردگی ضعف سیستم ایمنی بدن را از بین می بردووجود خلق مثبت و نشاط بر عملکرد بهتر دستگاه ایمنی بدن می افزاید .

شادی و نشاط در سلامت ، پویایی و تحرک جامعه و مدارس نقشی خطیر و با اهمیت دارد زیرا از یک طرف در کاهش افسردگی و اضطراب دانش آموزان و از اثر علاقه مندی ایشان به مدرسه و تحصیل مؤثر است و ازسوی دیگر ، ضمن تقویت عزت نفس ، احساس امنیت ،کاهش ضعف ایمنی بدن و بهبود سلامت جسمانی وروانی فرد ، فرایند تصمیم گیری را سرعت بخشیده و روحیه مشارکتی ایجاد می کند و احساس رضایت فرد از زندگی را افزایش می دهد. شادمانی حسد را از میان می برد و زندگی را دلپذیر تر می سازد. فقدان شادی و نشاط نیز در جامعه نتایج بسیاری به دنبال دارد که از آن جمله می توان به افسردگی ، بدبینی ، ارزیابی منفی رویدادها ، بی علاقه گی به کار و فقدان وجدان کاری ،اعتیاد به مواد مخدر، ناهنجاریهای اجتماعی ، رواج خشونت و... گردد.

عوامل موثر بر شادمانی

1-شخصیت: مطالعات مختلف نشان می دهند که ابعاد شخصیتی افراد بر شادمانی و نشاط آنها تاثیر زیادی دارد . اکثر مردم شخصیتی تک بعدی و افراطی ندارند و به این ترتیب فرد عادی کسی است که نه درونگر است و نه برونگرا ، نه عصبانی و خشن است و نه کاملا آرام و خونسرد ؛ با این حال شخصیت بسیاری از افراد در یک بعد نسبت به بعد دیگر پیشرفته‌تر است . به همین جهت برخی افراد برونگرا و برخی افراد درونگرا هستند . بین برونگرایی و شادمانی رابطه مثبت و بین روان رنجور گرایی و شادمانی رابطه منفی وجود دارد . اگر چه برونگرائی به عنوان مهمترین عامل موثر بر شادمانی مورد تاکید بوده است ولی برخی پژوهش ها نشان می دهند که درونگرایانی وجود دارند که شادمانند . برونگرایی بهترین پیش بینی کننده شادی و درونگرایی بهترین پیش بینی کننده عاطفه منفی و ناشادی است .

      2.عزت نفس:عزت نفس یکی از عواملی است که بر میزان شادمانی افراد تاثیر زیادی دارد . عزت نفس را اساسی ترین لازمه شادی و یکی از مهمترین پیش بینی کننده های شادی و جزء جدایی ناپذیر نشاط می دانند . به اعتقاد برخی از روانشناسان هنگام وجود احساس ناراحتی و عدم وجود شادی ، عزت نفس افراد کاهش می یابد .

3.ثروت ووضعیت اقتصادی: چه ارتباطی بین میزان ثروت و شادمانی وجود دارد ؟ آیا هر چه افراد ثروتمندتر شده و وضعیت اقتصادی بالاتری بدست آورند بر میزان شادمانی آنها نیز افزوده می شود؟ برخی گزارشها نشان می دهد که مردم کشورهای ثروتمند از مردم کشورهای فقیر بسیار شادترند . اما برخی گزارشها نیز نشان می دهد که همبستگی ضعیفی بین سطح در آمد و شادی در میان مردم آمریکا ،کانادا و اروپا موجود است . بین در آمد و نشاط ارتباط مثبتی وجود دارد ولی این ارتباط در بین اقشار کم در آمد بیشتر .

4. مذهب: یکی از عواملی که موجب شادی فرد می شود ایمان مذهبی است . فرد با ایمان احساس پوچی ، بی ارزشی و تنهایی نمی کند که همین امر باعث شادمانی فرد می گردد . برخی از روانشناسان یکی از عوامل ایجاد شادمانی را ایمان مذهبی می داند . ایمانی که حمایت همگانی ،هدفمندی ،احساس پذیرفته شدن و امید را برای فرد به دنبال دارد . فعالیتهای مذهبی دارای کارکردهایی هستند که نهایتا موجب افزایش نشاط فرد می شود . مذهب اثر مثبت متوسطی روی شادمانی دارد و این برای افراد مسن و افرادی که به طور مستمر به اماکن مذهبی می روند بیشتراست.

5.سلامتی: بین شادمانی و سلامتی رابطه وجود دارد شادی، دستگاه ایمنی بدن را تقویت می کند و تقویت دستگاه ایمنی ، سلامتی فرد را بهبود می بخشد. عواطف مثبت ،بخصوص شادی ، فعالیتهای قلبی و عروقی و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند بی نشاط بودن استرس زا ست و استرس می تواند بیماریهای خطرناکی تولید کند. فرد با نشاط در صورت مواجهه با یک بیماری سخت بهتر می تواند از پس آن بر آید برخی از محققین در یک مطالعه در یافتند رابطه سلامتی و شادمانی دو جانبه است یعنی هم سلامتی بر شادمانی مؤثر است و هم شادمانی بر سلامتی .

 6. تحصیلات: یکی دیگر از عواملی که با شادمانی همبستگی دارد میزان تحصیلات می باشد . در کشورهای ثروتمند همبستگی شادی با سطح تحصیلات از کشورهای فقیرکمتر است . پژوهشهای اخیر در کشورهای ثروتمند نشانگر اندکی ارتباط منفی بین شادمانی و میزان تحصیلات است . البته این بدان معنا نیست که تحصیلات موجب نارضایتی و عدم نشاط می گردد بلکه این امر را می توان به مسائل بیکاری یا مسائل اجتماعی و فرهنگی مرتبط دانست ،زیرا برخی تحقیقات نشان داده است کشورهایی که مردم آنها بالاترین میزان تحصیلات را دارند ، بیشترین میزان شادمانی را نیز دارند .

7.جنسیت: جنسیت نیز موضوع تحقیقات زیادی در ارتباط با شادمانی بوده است . معمولا همه باور دارند که زنان از مردان احساساتی ترند . ولی شواهد زیادی در تأیید این نظریه وجود ندارد . اما هنگامی که افسردگی را در نظر بگیریم. موضوع تا حدودی پیچیده می شود . به این نحو که افسردگی در زنان از مردان بیشتر است . زن و مرد از نظر شادمانی و رضایت کلی با یکدیگر متفاوت نیستند .مهمترین تفاوت احساسی بین زن و مرد این است که زنان تغیر پذیری بیشتری نسبت به مردان دارند نکته قابل ذکر این است که زنان جوان کمی شادتر از مردان جوان هستند ولی زنان مسن از مردان مسن شادی کمتری دارند .

8. شغل و رضایت شغلی: یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار بر شادمانی رضایت شغلی افراد است . پژوهشهای مربوط به رضایت شغلی نوع مشاغلی را که ارضاء کننده اند را مشخص کرده است . در واقع وضعیت شغلی مانند رتبه ، حقوق و سطح مهارت از جمله معمولا جوانان شادتر از سالمندان هستند .

9- سن: در برخی پژوهشها نشان داده شده است که رضایت از زندگی با سن افزایش می یابد.

10. تاهل: شادمانی در بزر گسالان ارتباط زیادی با وضعیت تاهل دارد . هنگام تصمیم گرفتن برای ازدواج شادی فرد افزایش می یابد ، .وقتی ازدواج صورت گرفت از شادی ایجاد شده کم می شود و این کاهش تا رسیدن فرزندان به سن نوجوانی ادامه داشته و پس از این دوره شادمانی مجددا سیر صعودی یافته و مانند شکل U مجددا به جای اول باز می گردد. افراد متاهل نسبت به کسانی که ازدواج نکرده یا جدا شده اند ویا همسر خود را از دست داده اند بیشتر احساس شادمانی می کنند.

11.اوقات فراغت: فعالیتهای اوقات فراغت منبع خوبی برای ایجاد نشاط و شادی هستند.

 فعالیتهای اوقات فراغت ، فعالیتهایی هستند که فرد با توجه به علاقه خود و با آزادی عمل در مورد آنها تصمیم گیری می کند .اینگونه فعالیتها حتی وقتی که فرد را از نظر جسمانی خسته می کند موجب شادمانی او می گردد.همچنین فعالیتهای اوقا ت فراغت با وجود تنوع و تفاوت هایی که با هم دارند به نحوی نیازهای اجتماعی را بر آورده می سازد . به عنوان مثال شرکت در مسابقه های ورزشی حمایت اعضای تیم و طرفداران آن را به دنبال دارد وقتی افراد به اینگونه فعالیتها می پردازند در حال انجام کاری هستند که می توانند آن را به خوبی انجام دهند . و این امر موجب شادمانی بیشتر می گردد.