مدیتیشن(انواع)
مدیتیشن:یکى از درمانهاى پیشرفته امروزى بشمار مى رود که مى تواند بطور وسیعى تحت عنوان "طب فکرى بدنی" طبقه بندى گردد . بسیارى از پزشکان مدیتیشن را به عنوان یک روش درمانى جهت پایین آورندن فشار خون و تنفس بهتر مبتلایان به آسم و آرامش بیشتر در اضطراب هاى روزانه توصیه مى کنند . در بعضى موارد مدیتیشن به منظور یک روش درمانى مکمل در کنار سایر درمانها به بیمار توصیه مى شود. امروزه از اضطراب بعنوان شایعترین اختلال روانپزشکى نام برده مى شود و براى بر طرف کردن آن و استرس هایش ، از تکنیکها و روشهاى مختلف داروئى و غیر داروئى استفاده مى نمایند . انواع متداول مدیتیشن چیست ؟ طبقه بندى مدیتیشن
استفاده از مدیتیشن براى درمان چیز جدیدى نیست. بهبودى بوسیله این روش از دیر باز در فرهنگهاى قدیم و در سراسر جهان وجود داشته و در ادیان مختلف به آن اشاره شده است. در حقیقت بطور عملى بسیارى از گروههاى مذهبى مدیتیشن را در صورتهاى مختلفى به اجرا در مى آورند و ارزش آن در کاهش درد و افزایش بهبودى سلامت انسان از سالیان گذشته امرى کاملاً اثبات شده مى باشد .
یکى از این روشهاى درمانى مفید و رایج براى مشکل اضطراب ، مدیتیشن است . بطور کلى مراقبه منظم و مداوم حتى اگر تنها چند دقیقه در هر روز انجام شود ، از نظر کاهش تنش ، چهار نتیجه اساسى و حیاتى در پى دارد :
• فرایند توجه کردن را بهبودى مى بخشد .
• مهار انسان را در پردازش افکار خود افزایش مى دهد .
• توانایى کنترل هیجانات افزایش مى یابد .
• به تنش زدایى بدن کمک مى کند .
مدیتیشن تنها آنچه که یوگاکارها با نشستن در "دامنه کوههاى هیمالیا" انجام مى دهند، نیست. بلکه یک روش انعطاف پذیر مقابله با استرس ، اضطراب و بسیارى از وضعیت هاى خاص پزشکى است که هر روزه بطور روز افزون " صلح و آرامش داخلی" مارا به هم مى زنند .
امروزه به طور نمونه "شرکت هواپیمایى بین المللى پیتزبورگ " یک اتاق بزرگ مدیتیشن با محیطى کاملاً آرام، مبلمان راحت و تزئین شده با نقاشیهاى ابر و طبیعت ، فراهم کرده است تا اشخاص و مسافران بتوانند به نحو احسن از این فرودگاه شلوغ به جایى کاملاً امن و بدور از ازدحام و شلوغى و هیاهو پناه ببرند .
یک فیلسوف چینى به نام "Tzu – Chuang " مبدع روشى از مدیتیشن است که در آن چینى ها کاملاً آرام مى نشینند و هیچ حرکتى انجام نمى دهند و در واقع، از طریق فکر نکردن به افکار ناراحت کننده و آزار آور، براى خود یک " ناشتایى فکری" ایجاد مى کنند . این "ناشتایى فکری" که در مدیتیشن رخ مى دهد مغز و روح را کاملاً تصفیه کرده و همانند ناشتایى بدنى "گرسنگی" عمل مى کند. ناشتایى بدنى و ناشتایى فکرى هر دو کاملاً طبیعى بوده و در واقع یک روش جوان سازى بافت هاى بدن مى باشند که بوسیله خالى کردن بدن و روح از تمام سیگنالهاى ورودى عذاب آور براى مدت چند دقیقه یا چند روز اتفاق مى افتد .
"تائویست ها " عقیده دارند که بوسیله همین ناشتایى فکرى و بدنى مى توانیم به آرامش کامل برسیم .
یکى از مذاهب دیگر که در این روشها تاکید دارد "بودیسم" است که در مناطق وسیعى از آسیاى مرکزى و شرقى پیروان بسیارى دارد .
در بودیسم تمرین مدیتیشن اساساً امرى واجب در بوجود آوردن تعقل و مهربانى و شفقت در شخص بوده و براى فهمیدن و درک حقیقت ضرورى است .
با وجود تأثیرات عمیق مدیتیشن و تاریخچه استفاده از این روش درمانى ، فقط در سى سال گذشته است که مطالعات علمى در زمینه اثرات کلینیکى مدیتیشن در زندگى انسان امروزى انجام شده است .
در سال 1960 و دهه بعد از آن گزارشات زیادى مى رسید که حاکى از اثرات یوگا و مدیتیشن در هندیهایى بود که مى توانستند بطور خارق العاده اى سطوح هوشیارى و کنترل سیستمهاى غیر ارادى بدن خود را تحت کنترل در آورند .
این گزارشات که صحت آنها مورد تایید دانشمندان بود ، دانشمندان علوم بهداشتى را که در آنزمان از عوارض دارویى بسیارى از داروها ناامید شده بودند، امیدوار ساخت که مدیتیشن یک راه حل با ارزش و ایمن براى کاهش استرس بوده و استفاده از آن بسیار لذت بخش است .
دکتر پاتریشیا نوریس در آمریکا در گزارشى عنوان کرد که افراد تحت مطالعه وى که مدیتیشن را اجرا مى کردند ، ایمنى بدنشان در مقابل ایدز و سرطان افزایش پیدا کرده است .
همچنین وى این روشها را براى افراد معتاد به مواد مخدر و الکل آزمود و دریافت کرد که مدیتیشن یکى از بهترین روشهایى است که اعتماد به نفس این افراد را در مقابل ترک مواد مخدر و الکل یارى مى کند .
در تحقیق دیگرى در 1990 پزشکان و فیزیولوژیست هاى دانشگاه استانفورد این روشها را روى شش هزار داوطلب اجرا کردند و تقریباً نزدیک به همه آنان اذعان داشتند که روشهاى مدیتیشن بسیار سودمند مى باشند .
"دکتر هربرت بنسن " متخصص قلب در دانشکده پزشکى هاروارد از مدیتیشن به عنوان یک پاسخ آرامش دهنده نام مى برد. او کشف کرده است که مراحل مدیتیشن با تاثیرات سیستم عصب سمپاتیک (همان سیستمى که شخص را وادار به فرار یا جنگ و گریز مى کند ) مستقیماً در تضاد و تاثیرات متقابل مى باشد .
در حالیکه سیستم عصب سمپاتیک مردمک را گشاد مى کند و باعث بالا رفتن فشار خون و تعداد تنفس مى شود، مدیتیشن معکوس عمل کرده و باعث پایین آوردن فشار خون و تنش عضلانى مى شود .
در عصر ما ، نیاز به مدیتیشن بیشتر از هر زمانى احساس مى شود . براى کسانیکه مایلند در معنویت و مسائل روحى پیشرفت نمایند ، آموزش مدیتیشن مفید است .
زیرا مدیتیشن سبب مى شود ذهن فرد بهتر و عمیقتر به حقیقت یابى بپردازد ، بیشتر و کاملتر معارف لازم را جمع آورى کند ، و به زندگى آزادتر و پربارترى برسد . مدیتیشن فرد را قادر مى کند که بر حواس خود غلبه نماید و از بند زمان آزاد شود.
چهار نوع مختلف از مدیتیشن وجود دارد :
1- مدیتیشن TM
2- مدیتیشن Zen
3- مدیتیشن بودیست Budhist
4- مدیتیشن تائویست Taoist
تمام این روشها در یک چیز مشترک هستند . آنها همه در جهت تمرکز روى فکر و آرامش ذهن شلوغ ، اتفاق نظر دارند .
این روشها تحریک را قطع نمى کنند، بلکه بیشتر ذهن شما به یک عنصر شفاف در مغز که مى تواند یک صدا یا یک کلمه و یا یک تصویر و یا یک شخص مشخص باشد ،معطوف مى کند.
هنگامى که مغز در نتیجه تمرکز روى این عنصر شفاف ، به احساس آرامش و صلح به حد اشباع رسید، دیگر جایى براى نگرانى و استرس وجود نخواهد داشت .
بر طبق نظریات "خوان بوریسنکو" که یکى از پیشگامان طب فکرى بدنى در مدیتیشن است، مدیتیشن مى تواند بطور وسیعى مغز را راهنمایى نماید و این راهنمایى در تضاد متقابل با خاطراتى است که در گذشته مغز را بطور کامل اشباع کرده و عامل بروز استرس مى باشند . از نظر خوان بوریسنکو مدیتیشن بطور کلى باعث حرکت و پرواز فکر مى شود .
1- مدیتیشن تمرکزى
آسانترین و ساده ترین روش براى این نوع مدیتیشن آن است که بطور آرام بنشینیم و روى تنفس خود دقت کنیم .
بطور کلى اجراکنندگان یوگا و مدیتیشن عقیده دارند که یک ارتباط مستقیم بین ریتم تنفس و فکر شخص وجود دارد . براى مثال هنگامى که یک شخص عصبى ، وحشتزده و مضطرب است تنفس شخص کوتاه و سریع مى شود. از طرف دیگر، هنگامى که فکر آرام است، تنفس منظم و عمیق است .
نتیجتاً تمرکز روى تنفس آنرا آرام و عمیق تر مى سازد و باعث آرام بخشى فکر مى شود .
2- مدیتیشن تفکرى
این نوع از مدیتیشن ، با افزایش دقت روى حواس همراه است .
در این روش بدون لزوم به فکر کردن ،اطلاعات دریافتى از حواس پنجگانه و افکار ناراحت کننده دیگر از جلوى ذهن انسان رژه مى روند و شخص در حالیکه آرام نشسته است ، بدون انجام فعالیت خاصى، شاهد این رژه و تخلیه فشارها وارده به ذهن و حواس پنجگانه خود خواهد بود.
نکاتى که باید در انتخاب روش مدیتیشن در نظر گرفت :
هر فرمى از مدیتیشن قدرت بهبودى متمایزى از نوع دیگر دارد ، ولى انواع مدیتیشن براى هر شخصى نمى تواند مفید باشد و خطرات مخصوص به خود را بدنبال خواهد داشت .
دانستن اینکه چه نوع مدیتیشنى براى چه شخصى مى تواند سودمند باشد ، هنر شخص اجرا کننده و دستور دهنده خواهد بود .
بطورکلى از تجویز تمرینهاى تمرکزى به افرادى در تست واقعیت (Reality test) نتیجه مطلوب بدست نیاورده اند و قویاً دچار افکار پارانوییدى هستند ، باید اجتناب گردد .
افرادى که اضطراب فراگیر و عمومى دارند، همچنین باید از مدیتیشن تمرکزى بپرهیزند . چه ممکن است این نوع مدیتیشن اضطراب آنان را افزایش دهد .
دوره هاى طولانى تمرینهاى مدیتیشن مثلاً مدیتیشن تفکرى در افراد حساس و مستعد به پسیکوز حاد نیز نباید انجام شود.
احتمالاً بهترین راه مدیتیشن در اینگونه افراد آن است که همراه با دوستان و آشنایان بیمار تمرینهاى مختصر و نه طولانى در محیطى آرام صورت پذیرد .